Schaken en naakt

Schakers zijn vreemde mensen. Het beeld bestaat al heel lang. En is bevestigd door Jannes van der Wal, die overigens geen schaker was, maar een dammer. Althans in de tijd dat hij bekend werd en was.

Ooit spijbelde ik van school om bij het nationaal schaakkampioenschap in Leeuwarden 'bordenjongen' te kunnen zijn. Taak van de bordenjongen is om de zetten, die de (groot-)meesters op hun bord spelen, over te brengen op de grote borden voor het publiek. Zelf heb ik aan menig schaaktoernooi mee gedaan. En al schaak ik (bijna) niet meer, je houdt er altijd een tik van over.

Schakers hechten niet erg aan kleren, of hoe ze er uit zien. Een Finse schaker waar ik tegen speelde, nam ooit deel aan een schaaktoernooi in Gausdal terwijl hij maar één shirt bij zich had. Iedere dag kon je daaraan zien wat hij de vorige dag had gegeten. Zijn shirt was een, voor zich sprekende, eet-biografie.
Ook een Roemeense schaker begon ooit een toernooi in Narbonne, waaraan ik deel nam in een smetteloos zalmkleurig shirt, dat hij de gehele week tijdens zijn partijen bleef dragen. Opvallend in dat shirt waren de dagen daarop, de cirkels rondom zijn oksels. Elke dag kwam er één bij, als jaarringen in een boom. De vochtplek werd iedere dag groter. Zijn inspanningen vormden steeds een nieuwe ring, hetgeen ook wetenschappelijk interessante speculaties opleverde. Nemen delen van een overhemd, die al eens nat zijn geweest, minder vocht op?

Het is misschien relevante kennis als je in het Groninger Museum de tentoonsteling over Duitse expressionisten gaat bekijken en uiteindelijk stuit op het schilderij:

"Erich Heckel und Otto Mueller beim Schach" uit 1913 van Ernst Ludwig Kirchner.

Twee mannen schaken, terwijl de, volgens de beschrijving 'net nieuwe vriendin van één van de schakers', naakt achter één van hen ligt. Volgens de brochure bij de tentoonstelling is het "een portret van vriendschap, maar verwijst ook naar het intellectuele karakter van de Brücke en hun serieuze zoektocht naar vernieuwing in de kunst".

Ik weet wel beter. Ze zijn aan het schaken en zijn alle belangstelling voor hun omgeving verloren. Kleding doet er niet toe. De omgeving is verdwenen.

Je bent schaker. Je bent schilder.
Het schilderij spreekt voor zich en is volkomen vanzelfsprekend.