maandag 11 juli 2011

Akrasia en de ecologische voetafdruk.

Ik lijdt aan Akrasia. Net als de meeste andere mensen trouwens. Tot gisteren wist ik dat niet, maar het is wel zo. "Akrasia is de verbluffende aanleg  te weten wat we moeten doen, gecombineerd met een hardnekkige weerzin, ingegeven door wilszwakheid dan wel verstrooidheid, om dit ook werkelijk te doen".
Dat las ik tenminste in 'Religie voor Atheïsten' van Alain de Botton. Ik weet niet of deze definitie ook in de DSM V zal komen, Nu wordt er nog gewerkt met de DSM IV en daar staat Akrasia niet in.  De DSM-IV is het classificatiesysteem dat gebruikt wordt om vast te stellen of sprake is van een psychiatrische stoornis.
Nu is de definitie niet onafgebroken op mij van toepassing. Soms zie ik iets gebeuren en voel ik niet de hardnekkige weerzin om te handelen. Weerzin is trouwens ook niet zo'n goed woord in dit verband. Dus aan de definitie mankeert nog wel iets. Ik lijdt dus hoogstens aan Partiële Akrasia. Maar dat doet aan het concept niets af.

Ton Lemaire heeft het in zijn boek "De val van Prometheus", over de drang van de mens om de aarde te vernietigen. We leven met z'n allen zo, dat het niet anders kan, dan dat de aarde het binnenkort begeeft. We putten alle bronnen van energie uit en leven alsof we een aarde in reserve hebben. Via Ton Lemaire hoorde ik voor het eerst van de ecologische voetafdruk (ev), een maat voor duurzaamheid. Sinds 10 jaar zegt Ton (ik mag toch wel Ton zeggen?), wordt 'ev' als maatstaf gebruikt om de milieudruk per persoon  in cijfers uit te drukken. De ecologische voetafdruk wordt gedefinieerd als de hoeveelheid land en wateroppervlakte, die vereist is om (a) te voorzien in de consumptie van voedsel, energie en andere producten, (b) de opname en neutralisatie van de voortgebrachte afvalstromen en emissies (uitstoot), en (c) de ruimte voor de infrastructuur (huizen, gebouwen, wegen en transport) die een mens gebruikt.
Gemiddeld gebruiken mensen 1,8 Hectare (Ha) per persoon per jaar. De gemiddelde ev is dus 1,8 ha. Dat is trouwens precies het verbruik bij één tiendaagse vliegvakantie. Maar de verdeling van dat verbruik is zeer ongelijk verdeeld in de wereld. Een gemiddelde Amerikaan verbruikt 9,5 ha. Nederland 4,7. West-Europa 5,1. China nu nog 1,5. India en Congo resp 0,8 en 0,7 ha.
Het eerlijke aardeaandeel van ieder mens, zo is berekend, bedraagt 1,6. We teren dus nu al 0,2 ha per wereldburger per jaar in. Dat aandeel wordt snel kleiner, omdat de wereldbevolking groeit en omdat we ondertussen de aarde vernietigen. Als we schatten dat we uiteindelijk allemaal ongeveer 1,5 ha kunnen hebben (als we opschieten met  versoberen) betekent dat dat de levenstandaard in Nederland met tweederde naar beneden zal moeten. In Amerika nog veel meer. We leven zwaar boven onze ecologische stand.

Met deze kennis op zak kun je het nieuwste boek van Peter Sloterdijk lezen: "Je moet je leven  veranderen". Sloterdijk pleit ervoor de ecologische voetafdruk kleiner te maken. Hij is de dikke gezellige voorvechter van komkommersalade waar de milieubeweging al zo lang op zit te wachten, zegt Peter Giesen in het Filosofie-magazine van augustus 2011. Sloterdijk snapt tenminste dat dat terugdringen van onze exorbitante levensstijl moeilijk is en ons moeite kost. Hij is zelf ook een bourgondiër die over de wereld reist. Hij snapt dat we weten dat het anders moet en het toch niet doen. Hij weet dat we allemaal last hebben van Akrasia. Daarom moeten we oefenen zegt hij. En als het niet lukt, gewoon weer oefenen. Het is nooit hopeloos. "Ik weet dat ik die I-pad beter niet had kunnen kopen". Het oefenproces leent zich voor uitvluchten.

Daarom heeft de godsdienst ooit de erfzonde voor bedacht, stelt de Botton weer, dan is het minder erg. We kunnen er niets aan doen, maar we weten dat we ermee op moeten houden. En zo biechten we en beginnen we opnieuw. Godsdienst is geïncorporeerde en gesystematiseerde psychologie, waarvan we niet in de gaten hebben, hoe goed de principes gebruik maken van onze menseljke trekjes. Daar kan de seculiere wereld veel van leren.

Al dit leed en de onaangename oplossing moet nog onder de mensen worden gebracht. Het liefst zo, dat mensen het graag aanhoren. Het geeft geen pas om wereldschokkende ideeën mompelend te verkondigen, zegt de Botton. Een goede redenaar wist Cicero al, moet bewijzen, behagen en overtuigen. Het liefst zo dat zijn toehoorders achteraf zijn onderkaak in een reliek met diamanten bezet in een kerk ten toon stellen, zoals de kerkgangers deden met de Heilige Antonius van Padua. Die dus geweldig kon preken.

Ik stel mijn vingers beschikbaar waarmee dit stukje is getypt. Na mijn dood natuurlijk.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten