zaterdag 14 mei 2011

Top 14

Ik heb er nu ruim 200 op zitten. En plotseling ben ik eigenlijk klaar. De twijfel slaat toe. Als ik de verhalen langs kijk ben ik zelden tevreden. Wil ik ze allemaal veranderen. Aan de ene kant klopt het, gaat het over de goede dingen. Aan de andere kant is het plat, afgetrapt en armoeiïg.

Als ik twijfel ga ik zoeken. "Bijna alle middelmatige literatuur houdt zich bezig met het uitzonderlijke. Want de eenvoudige belevenissen die elke dag gebeuren zijn het moeilijkst weer te geven. Alleen grote schrijvers kunnen dit. De kleineren zijn op de grote gebeurtenissen aangewezen". Godfried Bomans

Anecdote aan anecdote rijgen. Tot je in de gaten krijgt dat er één patroon in zit. Of beter één gezamenlijke persoon. Een sneeuwbal, zoals Bergson het zegt. Je bent geen dag dezelfde. Neemt steeds de vorige dag mee. De vorige ervaring, ook al denk je achteruit. Hoe ben je geworden wat je bent. Autobiografisch perspectief. Willem Wilminks trein langs de achterkant. De toekomst ligt achter je.

Dat helpt.
Ik besluit een top 14 te maken. Van verhalen die ik zelf geslaagd vind. Een tussenstop.
Mc Drive
Vissen
Maaltijd met hond
Varkensvoer
Dood Gaan
Onderzoek
Dood zijn
Ont-moet-ing
Met de trein naar oom Geert
Onrechtvaardig
Beeldvorming
Roll over Beethoven
Kansarme kunstenaar
Dood

dinsdag 10 mei 2011

Kunstroute (2)

Ooit zag ik een tentoonstelling van de Finse schilder Axel Gallen Kallela in het Groninger museum. Ik kende hem niet, en hij zou wellicht uit mijn herinnering zijn gewist als er tijdens de tentoonstelling niet een prachtige film over zijn leven had gedraaid. Onderdeel van de film was het verhaal dat hij de verbeelder is van het Finse Epos Kalevala. Door het schilderen van taferelen uit dit heldendicht is hij de Finse schilder des Vaderlands, de Finse Vermeer?

Helpt het als je een kunstenaar ként, bij het beoordelen van zijn of haar werk? Marcel Proust is van mening dat je de kunstenaar moet kennen ààn z'n werk. Proust zelf wilde niet graag dat zijn bijzondere levensstijl de mensen zouden afleiden van zijn werk. Al is kennis van die levenstijl wel handig als je Proust leest (wat op zich al geen sinecure is).  Ik ben meestal erg geïnteresseerd in de biografie en het verhaal van de maker van wat ik zie.

Kennen en kennen is natuurlijk twee. Op de kunstroute kom je de kunstenaars tegen. Kun je ze spreken. Leuk. Inspirerend. Het verhaal fungeert als de film die ik mis.
Maar ik zie sommige ook zitten en dingen doen, die mij afleiden van hun werk. Ik zie hun onhebbelijkheden of hun niet bij het werk passende uitstraling. Mijn beleefde emotie komt niet overeen met de sjofele, arrogante of onaangename figuur die ik tref. Voor mij verdwijnt de Kunst uit de kunst.

Het kennen van de levensloop of opvattingen van de kunstenaar is handig en belangrijk bij het kijken naar en beleven van het werk. Of ik de kunstenaar bij z'n werk wil zièn, is nog weer wat anders. Nog erger is het  om de schepper in z'n tuin te zien zitten, terwijl hij de bezoekers vorst. Als ik het object van studie word.

De kunstroute brengt je bij de mensen thuis. Ik heb prachtig werk gezien. Tijdens de kunstroute mag de kunstenaar wat mij betreft buiten beeld blijven.

zaterdag 7 mei 2011

Kunstroute (1)

Dalfsen kent een kunstroute. Diverse plaatsen waar professionele en minder ambitieuze of pretentieuze 'kunstenaars' hun waar tonen, en ook aan de man brengen. In de vorm van beelden, schilderijen, sieraden of, alomtegenwoordig, in prentbriefkaarten.

Ik kan het niet laten steeds weer een rondje langs de durfals te maken, al zijn mijn verwachtingen diffuus. Want wat tref ik aan? Dalfsen kent 27313 inwoners. Ik kan vele en diverse kunstenaars bezoeken, laten we zeggen ongeveer 54,6. Zoiets. Verdeeld over 35 zgn. 'kunstpunten'! Dat betekent dat 0,2 % van alle Dalfsenaren zichzelf kunstenaar noemt. Dat wil zeggen: beeldend kunstenaar. En daar openlijk voor uit komt. Of mee kokketeert. Dan reken ik de mensen die zich niet durven te laten zien dus niet mee. Of de schrijvers en dichters die verstek laten gaan, tenminste daar is er geen één van terug te vinden in de brochure. Als we deze verhouding op Nederland toepassen, kent Nederland 16.678.515* 0,2% = 33.357 beeldend kunstenaars. Tel uit je winst. Wie koopt al die kunstwerken?

Wat de deelnemers maken stemt niet altijd vrolijk. Sommige mensen maken ronduit rotzooi. De meeste daarvan doen dat trouwens met verve en overgave. En willen mij graag van hun passie deelgenoot maken. Ik leer. Wie ben ik om het rotzooi te vinden? Immers: wat is nou kunst? Als iemand iets maakt, wat iemand anders niet kan maken? Of : als het er mooi verzorgd uit ziet? Als het technisch knap is? Als het origineel is? Duizenden boeken zijn tevergeefs daar over vol geschreven, over de kunstvraag.
 
En toch! Ook tijdens de kunstroute in Dalfsen is het er. Zomaar in een hoekje. Terwijl honderden mensen op een terras een ijsje eten, is er vlak naast Kunst te vinden. De meeste mensen merken het niet. Drinken een pils. Likken aan hun aardbeiensorbet.
 
Drie mensen hebben elkaar gevonden. Twee ervan hebben een 'BDE' gehad, een 'bijna dood ervaring'. Gedrieën hebben ze een vorm gevonden om die ervaring te delen met anderen. In de ruimte met hun werken is naast hun producten een voorpremiere te zien van de film 'Eindeloos bewustzijn', naar het boek van Pim van Lommel.
In de film een aangrijpend verhaal van een meisje dat op 16 jarige leeftijd een BDE had, en al 20 jaar bezig is deze een plaats en vorm te geven. Tegen de stroom van haar familie in.
Om mij heen twee dames, die hetzelfde doen, de één misschien handiger en technisch kundiger dan de ander, maar beide volkomen authentiek.  
De vorm van één van beide spreekt mij mateloos aan: cross-mediaal. Geïntegreerd als een schilderij met muziek en video.
 
De voorpremiere, de crossmediale werkvorm en de gematerialiseerde emoties van betrokkenen, doen de tranen over mijn wangen stromen. Ik weet het weer: Dit is kunst! Je hoeft geen BDE te hebben gehad om kunst te maken. Als de emotie in het werk te vinden is. Als de persoon in de verf of de video of de muziek zit. Als ik de woorden niet kan vinden om het te beschrijven. Dan zwijg ik.
 
Geef ik graag de Kunst de ruimte.